سؤال: آیا کارمند می تواند برخی از مطالبات قانونی خود را از دولت نگیرد و معادل آن، از اموال دولتی مانند تلفن و نوشت افزار و امثال آن استفاده شخصی کند؟
جواب: به طور کلی این گونه امور، تابع قوانین و مقررات مربوط می باشد.

سؤال: آیا فعالیت صندوق های فامیلی، محله، همکاران و… که اعضا، ماهانه مبالغی به آن پرداخت می کنند و به قید قرعه به یکی از اعضا قرض داده می شود، اشکال دارد؟ اگر مسئول صندوق شرط کند اولین دریافت (بدون قرعه_کشی )، متعلق به او باشد، اشکال ندارد؟
جواب: فعالیت صندوق های قرض الحسنه مذکور که عده ای به شخصی وکالت می دهند تا ماهانه مبالغی را از اعضا، دریافت کرده و به قید قرعه به یکی از آنها پرداخت کند، اشکال ندارد؛ همچنین اگر متصدی صندوق که در انجام امور آن از طرف اعضا، وکالت دارد، شرط کند اولین نوبت دریافت، متعلق به او باشد، اشکال ندارد.

سؤال : چنانچه فردى از باب تشکر و قدردانى از کارمند، هدیه اى به او اهداء کند، حکمش چیست؟ هرچند آن کارمند بدون هیچ گونه چشم داشتى، کارى را انجام داده باشد؟

جواب:هدیه در محیط کار و از جانب ارباب رجوع، یکى از خطرناکترین چیزها است و هر چه بیشتر از آن اجتناب کنید، به صرفه دنیا و آخرت شما، خواهد بود. فقط در یک صورت، دریافت آن جایز است و آن، این است که هدیه دهنده، با اصرار زیاد و با امتناع مأمور از قبول، بالآخره به نحوى آن را اهداء کند. آنهم بعد از انجام کار و بدون مذاکره و حتّى توقّع قبلى.

سؤال : هدایا اعم از نقدى، خوراکى و غیره که توسط ارباب رجوع با رضایت و طیب خاطر به کارمندان دولت داده مىشوند، چه حکمى دارند؟ و اموالى که به‌صورت رشوه به کارمندان داده مىشوند اعم از اینکه بر اثر توقع انجام کارى براى پرداخت کننده باشد یا خیر، چه حکمى دارند؟ و اگر کارمند بر اثر طمع به دریافت رشوه، مرتکب عمل خلاف قانون شود، چه حکمى دارد؟

جواب:بر کارمندان محترم واجب است که رابطه آنان با همه مراجعهکنندگان براساس قوانین و مقرّرات و ضوابط خاص اداره باشد و قبول هر گونه هدیهاى از مراجعه کنندگان به هر عنوانى که باشد براى آنان جایز نیست زیرا باعث فساد و سوءظن به آنان و تشویق و تحریک افراد طمعکار به عمل نکردن به قانون و تضییع حقوق دیگران مىشود. اما رشوه، مسلم است که براى گیرنده و دهنده آن، حرام است و واجب است کسى که آن را دریافت کرده به صاحبش برگرداند و حق تصرّف در آن را ندارد.

سؤال: بنده کارمند هستم، اگر بدون داشتن مریضی از دکتری برگه ی مرخّصی استعلاجی گرفته و بتوانم از اداره مرخّصی استعلاجی بگیرم، آیا ایراد شرعی دارد؟
جواب: در فرض سؤال، جایز نیست.

سؤال: لطفاً نظر خود را در مورد دریافت اضافه کاری ساعتی که بسیاری از کارمندان دولت بدون انجام کار اضافی دریافت می دارند، اعلام فرمایید؟
جواب: نوشتن گزارش های غیرواقعی و دریافت پول در برابر ساعات اضافه ای که کاری در آنها انجام نشده جایز نیست؛ و واجب است پول های اضافه ای که کارمند مستحق دریافت آنها نبوده، بازگردانده شود، ولی اگر قانونی وجود داشته باشد که به مسئول اداره اجازه دهد که در شرایط خاص، ساعاتی را بدون انجام اضافه کاری به عنوان اضافه کاری گزارش کند، در این صورت دریافت أجرت توسط کارمند، طبق گزارشی که مسئول اداره از ساعات اضافه کاری او نوشته، جایز است.

سؤال : پرداخت رشوه براى گرفتن حق با توجه به اینکه گاهى براى دیگران مشکل ایجاد مىکند مثلاً باعث مقدم شمردن صاحب حق نسبت به افراد دیگر مىشود، چه حکمى دارد؟

جواب:پرداخت رشوه و گرفتن آن جایز نیست هرچند باعث ایجاد مشکل و زحمت براى دیگران نشود، چه رسد به موردى که بدون استحقاق، باعث ایجاد مزاحمت براى دیگران شود.

سؤال: برخی مجموعه ها، دوره های آموزشی خود را ضبط کرده و به افراد می فروشند و از فروش اشتراکی خودداری می کنند، آیا جایز است پول هایمان را به یک نفر بدهیم تا آن را تهیه کرده و به ما هدیه دهد؟
جواب: در هر حال خریدار یک نفر است و اگر فروشنده شرط کند که فقط خریدار حق استفاده از دوره آموزشی را دارد یا معامله مبنی بر این شرط واقع شود، ارائه به دیگران ـ بدون رضایت فروشنده ـ جایز نیست (البته استفاده بدون رضایت صاحب آن نیز گرچه بدون شرط باشد محل اشکال است).

صَلاهُ اللَّیْلِ سِراجٌ لِصاحِبِها فِى ظُلْمَهِ الْقَبْرِ
نماز شب در تاریکى قبر براى صاحبش چراغ است.
پیامبر اکرم (ص)