شهر ماکو

نقشه استراتژیک

چرا

ماکو ؟

ماکو ؟

چرا

موقعیت جغرافیایی

منطقه آزاد ماکو به لحاظ محدوده جغرافیایٔی منطبق بر شهرستانهای ماکو، شوط، پلدشت و شهر مرزی بازرگان می باشد که در منتهی الیه شمال غربی کشور واقع شده و حدود 75 درصد مساحت مناطق آزاد کشور را به خود اختصاص داده است. این منطقه در مجاورت کشورهای ترکیه و جمهوری آذربایجان (خودمختار نخجوان) واقع گردیده است. طول مرزهای جمهوری اسلامی ایران در این منطقه با کشور جمهوری آذربایجان 140 کیلومتر و با کشور ترکیه 130 کیلومتر میباشد. از نظر تقسیمات کشوری، منطقه آزاد ماکو با 386 هزار هکتار مساحت شامل 3 شهرستان، 6 شهر، 6 بخش، 13 دهستان و 261 روستای دارای سکنه است. براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، جمعیت منطقه 192603 نفر بوده که 0.24 درصد جمعیت کل کشور و 5.9 درصد جمعیت کل استان آذربایجان غربی را به خود اختصاص داده است .

منطقه آزاد تجاری- صنعتی ماکو علاوه بر هم‌مرزی با ترکیه و نخجوان ، همجوار با ارمنستان و منطقه قفقاز بوده و گلوگاه کریدور زمینی شمال و جنوب (رقیب کانال سوئز در خشکی) و نقطه اتصال آسیا و اروپا می باشد. و با توجه به اهمیت مواصلاتی استراتژیکی قفقاز برای ایران، انجام عمده مبادلات و آمد و شدهای تجاری و سیاسی بین ایران و اروپا از این محور می باشد. فاصله اندک منطقه آزاد ماکو از بنادر مرسین در دریای مدیترانه و ترابوزان در دریای سیاه، امتیاز چشمگیری در دسترسی به بازارهای اروپا از راه زمین ودریا است که در مقایسه با بنادر جنوبی کشور در خلیج فارس به دلیل مسافت و صرفه های اقتصادی ناشی از مقیاس جای تردیدی باقی نمی گذارد که این منطقه اقتصادی ترین گلوگاه دررقابت با راه دریایی شرق وغرب در خشکی است.

جمعیت شهری و روستایی

نسبت به جمعیت کل کشور 0.24 %
نسبت به جمعیت کل استان 5.9 %
نرخ باسوادی 80.6 %
نسبت روستانشینی 49 %
نرخ مشارکت اقتصادی 39.4 %
بیکاری 8.6 %

براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، جمعیت منطقه 192603 نفر بوده که 0.24 درصد جمعیت کل کشور و 5.9 درصد جمعیت کل استان آذربایجان غربی را به خود اختصاص داده است . این منطقه دارای 54302 خانوار بوده و نسبت جنسی در آن 105 می باشد. از این تعداد جمعیت ۷۱۵۸۶ نفر شهری (۲۷/۳۵ درصد) و ۱۳۱۳۵۳ نفر روستایی (۷۳/۶۴) درصد می‌باشد. همچنین، طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 نرخ باسوادی 80.6% ، نسبت روستانشینی 49% ، نرخ مشارکت اقتصادی 39.4% و نرخ بیکاری 8.6% میباشد.

تاریخ و فرهنگ

قدیمی ترین ابنیه تاریخی ماکو به دوره اورارتو یا خالدها مربوط است. اطاقهای سنگی در دهات سنگر )بین ماکو و بازرگان( چیرکندی از روستاهای ییلاقی دهستان چای باسار و دلیک داش سیه چشمه و شدی ارس، کنار پلدشت و کشف کتیبه هایی به خط میخی در قراء بسطام و اطراف بازرگان و حفریات و کشفیات هیئت آلمانی در ده بسطام و خوانده شدن کتیبه های میخی توسط باستان شناسان ایرانی و خارجی و نوشته های مورخین قدیم و جدید چون موسی خورن ) ارمنی ( و ب.ب پیوتروفسکی ) روسی ( ثابت می کند که سکنه اولیه شهرستان ماکو اورارتوها بودند. شهر بزرگ آنان به نام روسا در نزدیکی قریه بسطام بنا گردیده بود.

 

قلعه ها

قلعه تاریخی قبان

این قلعه با نام قلعه کاپان نیز شناخته می‌شود، با قدمتی نزدیک ۶۰۰ سال پیش و به دوره تیموریان بازمی‌گردد

کوه ها

طاق سنگی قیه

کلاهک سنگی قیه ماکو با شیب منفی ۴۰ درجه در بافت قدیم شهر ماکو واقع است و با ۲۰۰ متر ارتفاع، ۲۵ متر شعاع خمیدگی و ۲۵۰ متر طول پس از کلاهک های سنگی برزیل و فرانسه سومین کلاهک خمیده سنگی جهان به شمار می رود.

قلعه ها

قلعه تاریخی قبان

این قلعه با نام قلعه کاپان نیز شناخته می‌شود، با قدمتی نزدیک ۶۰۰ سال پیش و به دوره تیموریان بازمی‌گردد

کوه ها

طاق سنگی قیه

کلاهک سنگی قیه ماکو با شیب منفی ۴۰ درجه در بافت قدیم شهر ماکو واقع است و با ۲۰۰ متر ارتفاع، ۲۵ متر شعاع خمیدگی و ۲۵۰ متر طول پس از کلاهک های سنگی برزیل و فرانسه سومین کلاهک خمیده سنگی جهان به شمار می رود.

نقشه استراتژیک

نقشه استراتژیک

محورهای کسب و کار

قرار گرفتن مهمترین مرز زمینی تجاری و مسافری کشور، مرز بازرگان و همچنین مرز پلدشت در محدوده منطقه آزاد ماکو و عبور کریدور شرق به غرب که چین را از طریق راه آهن و مسیرهای ترانزیت جاده ای به اروپا متصل میکند، صنعت لجستیک و حمل و نقل را به مهمترین محور کسب و کار در منطقه آزاد ماکو تبدیل نموده است. این منطقه پتانسیل ایفاء نقش و ایجاد ارزش افزوده در جریان تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی با حجم تجارت سالیانه بالغ بر 1000 میلیارد دلار را دارد.

قرار گرفتن در مسیر تبادلات تجاری چین و اروپا، با کاهش هزینه و زمان در ترانزیت کالا، عبور خط لوله گاز صادراتی و دسترسی به منابع انرژی ارزان، نیروی کار مستعد و همچنین معافیت های مالیاتی و گمرکی، موقعیت منحصر بفردی برای ایفای نقش این منطقه در تجارت منطقه ای و بین المللی و ایفای نقش در زنجیره جهانی تامین و تولید کالا بخصوص با استفاده از ظرفیت های توافق راهبردی 25 ساله ایران و چین فراهم میکند که این منطقه را برای سرمایه گذاری یا انتقال فعالیت های تولیدی، جذاب می نماید.

ظرفیت پیاده سازی حمل و نقلِ ترکیبی با وجود راه آهن در دست اقدام تبریز- قارص و همچنین فرودگاه بین المللی ماکو، بزرگراه سردار سلیمانی، و طرح در دست اجرای دهکده لجستیک منطقه آزاد ماکو در کنار حجم قابل توجهی از صاحبان ناوگان و شرکت های حمل و نقل بین المللی و داخلی فعال در منطقه، منطقه آزاد ماکو را در موقعیتی مستعد برای تبدیل شدن به هاب لجستیک و تولید و صادرات قرار داده است.

وجود 10 سد با ظرفیت آبی 420 میلیون مترمکعب، رودخانه های پرآب در کنار رود بزرگ ارسآب  و دارا بودن حدود 98 هزار هکتار اراضی قابل کشت و 32 هزار هکتار شبکه آبیاری تحت فشار در منطقه آزاد ماکو از جمله پتانسیل های این منطقه برای توسعه فعالیتهای کشاورزی محسوب می شود. تولید سالانه 260 هزار تن محصولات باغی، زراعی، دامی، شیلات و عسل طبیعی در منطقه آزاد ماکو و همچنین آمادگی اراضی پایاب سدهای منطقه آزاد ماکو جهت واگذاری به سرمایه گذاری شرکت های کشت و صنعت، احداث واحدهای گلخانه ای و دامداری‌های بزرگ و صنعتی بهمراه صنایع وابسته، ظرفیت عظیمی در راه اندازی صنایع فرآوری، تبدیلی و بسته بندی است که چرخه تولید را تکمیل و موجب افزایش تولید و ایجاد اشتغال در این منطقه می شود. همچنین، تولید و صادرات شاه‌میگو و آبزیان با استفاده از ظرفیت رودخانه ارس، رتبه نخست تولید آبزیان بین شهرهای غیر ساحلی کشور را به این منطقه اختصاص داده است.

منطقه آزاد ماکو، تنها منطقه آزاد کشور است که دارای معادن متنوع با میزان ذخایر بالا و ۳۰ واحد معدنی فعال بوده و با توجه به انجام عملیات اکتشافی در قالب دو پهنه در سطح کل منطقه توسط سازمانِ ایمیدرو، از ظرفیت عظیمی برای سرمایه گذاری در حوزه معادن مکشوفه با استفاده از تکنولوژی نوین برخوردار است. جلوگیری از خام فروشی، فراوری مواد معدنی و تکمیل زنجیره آن، با وجود پتانسیل بی نظیر سنگ های تزئینی و نما، منیزیت، سیلیس، مس، آهن، بازالت و مصالح ساختمانی، از اهداف و اولویت های سازمان منطقه آزاد ماکو بوده و تمامی حمایت ها از صنایع معدنی صورت می‌پذیرد.

قرار گرفتن پنج شهرک صنعتی فعال به وسعت ۳۰۰ هکتار در سطح منطقه و ۲ شهرک صنعتی در دست احداث به مساحت ۲۰۰ هکتار با بیش از ۱۲۵ واحد فعال صنعتی در کنار سرمایه گذاران خارجی از چین، ترکیه،‌ کانادا و هند و همچنین تولید محصولات منحصر بفرد از جمله دندان‌های مصنوعی، نوار لبه، کاغذ هانیکام،‌ کفپوش و دیوارپوش و ... با استفاده از نیروی کار آماده،‌ حوزه صنعت را به یکی دیگر از کسب وکارهای محوری در این منطقه تبدیل کرده است. سازمان منطقه آزاد ماکو با انجام تمامی فرایندهای اداری منجمله صدور انواع مجوزها و واگذاری زمین با کمترین بروکراسی و با تمرکز بر شکل گیری واحدهای تولیدی صادرات گرا به منظور تامین نیازهای داخلی و کاهش واردات، تکمیل زنجیره صنایع بر پایه مزیت های نسبی با تمرکز بر صنایع دستی،‌ دامی، پوشاک، چرم، ‌مبلمان و لوازم آرایشی، بهداشتی و فروآلیاژها افق روشنی را برای صنعت این منطقه ترسیم نموده است.

منطقه آزاد ماکو بعنوان یکی از باارزش ترین مقاصد گردشگری کشور، سالانه میزبان بیش از دو میلیون و پانصد هزار مسافر و گردشگر داخلی و خارجی در مسیر کشور ترکیه و کشورهای اروپایی است که با وجود طبیعت بکر، آب و هوای متنوع، جاذبه های متعدد گردشگری و آثار تاریخی، مقصد سرمایه گذاری و احداث مراکز اقامتی، اقامتگاه های بوم گردی، مراکز تفریحی و فراغتی (نظیر زیپ لاین، کارتینگ، پیست اسکی، تله کابین و ..)، مراکز خرید (نظیر بازارچه بزرگ مرزی و بازارچه امید) و مجتمع های چند منظوره ای نظیر آذرمال و .. شده است. و ظرفیت بی‌نظیری در راه اندازی انواع مراکز ورزشی، تفریحات آبی و ساحلی، مراکز گردشگری سلامت و توسعه صنایع دستی به ویژه فرش بافی و گلیم بافی دارد.

ماکو در یک نگاه

ماکو در یک نگاه

تمامی حقوق این وبسایت، متعلق به سازمان منطقه آزاد ماکو می باشد.​ ۱۴۰۳

ورود

پس از آنکه ارامنه به حکومت اورارتوها خاتمه دادند، بر متصرفات آنها مسلط شدند. طبیعی است که منطقه ماکو نیز ضمیمه حکومت ارمنستان گردید. آثار کلیساهای قدیمی مخصوصاً کلیسای طاطاوس و خرابه شهرهایی به نام آرتازیا، آرتز و آرشاکاوان )یا خاور زمین به قول اکراد طایفه ساکان( در ناحیه دامبات و آرماویر Armavir کنار رود ارس تسلط و نفوذ ارامنه را در این منطقه روشن می سازد. در سال ) 694 ه . ش( اسقف زاکاریا و پطرس برادرش حکومت سیاسی و مذهبی آرتاز را به دست آوردند. با صرف هزینه بسیار قلعه ماکو را که محل اقامت آنان بود، استحکام بخشیدند و راههای کاروان و پل هایی در مسیر راه ساختند و آن را به صورت راهی تجاری و سوق الجیشی در آورده که موقعیت ماکو و استحکامات تدافعی آن باعث تعجب بینندگان آن می شد.

شاهزادگان ارمنی آرتاز، بیش از یک صد سال با اتکا به استحکامات قلعه ماکو و مهارت در دفاع، کلیه حم ات مهاجمین به این منطقه را یکی پس از دیگری دفع کردند و حتی تیمور لنگ نیز نتوانست آنجا را تصرف کند.

اسقف زاکاریا نه تنها راههای اطراف ماکو را مرمت کرد بلکه چهار پل با طاقهای قوسی روی رودخانه ماکو )زنگبار( ساخت. بعد از تیمور، قره قویونلوها بر آذربایجان مسلط شدند. قرایوسف در سال 785 ه . ش ماکو را فتح کرد. همیشه در بین امرای قره قویونلوها منازعه بود تا اینکه شاه اس اعیل صفوی در چند جنگ، الوند میرزا و سلطان مراد میرزا بازماندگان سلسله آق قویونلو را مغلوب و سلسله مزبور را منقرض و سلسله مقتدر صفوی را تأسیس کرد. در زمان این پادشاه جوان بود که سلطان سلیم )سلطان عثمانی( پس از قتل شیعیان آسیای صغیر با لشکر جرار که مسلح به س اح آتشین بودند به قصد ت رف آذربایجان و برانداخن سلطنت شیعی مذهب صفوی وارد دشت چالدران شد. نرد چالدران با وجود فداکاریها و شجاعت شخص شاه اسمعیل و سرداران نامی او و سپاهیان قزلباش به نفع وی تمام نشد شاه اس اعیل همواره از این ماجرا دل شکسته بود و کسی خنده او را ندید.

بالاخره قلعه ماکو را بعد از مدتها طبق دستور دربار شاه عباس ثانی خراب کردند و کتیبه ای در این مورد در روی صخره نقش بست که با این بیت شروع می شود:

این قلعه که قلعه قبان بود — ضرب المثل جهانیان بود

حکومت ماکو در دوره زندیه و قاجاریه در دست ایل بیات بود. ایل بیات تیره ای از ایل قره قویونلو بود که مسکن اصلی آنان شرق آناتولی بود و در رکاب قره قویونلوها وارد ایران شدند.