Maku Kenti

Stratejik Harita

Neden

Maku ?

Maku ?

Neden

Coğrafi Konum

Maku Serbest Bölgesi, Coğrafi alan açısından; ülkenin kuzeybatısı sınır bölgesinde yer alan, Maku, Şot, Poldaşt ve sınır kenti olan Bazargan kentlerini kapsamakta olup, ülke Serbest Bölgeler toplamından %75 alanına sahiptir. Bu bölge; Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti (Nahcivan Özerk Bölge) ülkeleriyle komşudur. İran İslam Cumhuriyeti’nin Azerbaycan Cumhuriyeti’yle 140 km. ve Türkiye Cumhuriyeti’yle 130 km sınırı bulunmakta. Ülke İl ve Kent Bölümleri ve Alan Ölçümleri açısından; Maku Serbest Bölgesi, 3860 km² alana sahip olup, 3 İlçe, 6 şehir, 6 Bölge, 13 Belde ve 261 Köy yerleşim alanı vardır. 2016 yılında yapılan Genel Nüfus ve Mesken Sayımı sonucuna göre; Bölge Nüfusu 192603 kişidir ve ülke nüfusunun % 0.24’ünü ve İl Nüfusunun % 5.9’unu oluşturmaktadır.

Maku Serbest Sanayi-Ticaret Bölgesi, Türkiye ve Nahcivan’la sınırdaş olması dışında, Ermenistan ve Kafkas Bölgesiyle de yakın olduğundan, Kuzey- Güney Koridoru (Karada Suvej Kanalına rakip) şeklinde görev yapmakta ve Avrupa’yla Asya’yı birleştirmektedir. Kafkas Bölgesinin İran için ulaşımda stratejik önem arzettiğinden; İran ve Avrupa arasındakı Ticari ve Siyasi alışveriş ve ulaşım bu kanaldan yapılmaktadır. Maku Serbest Bölgesi’nin Akdeniz’deki Mersin Limanı ve Karadeniz’deki Trabzon Limanı’ndan olan kısa mesafesi, Avrupa pazarlarına, kara ve deniz ulaşımı açısından yüksek avantaj arzetmekte ve güneydeki  İran Körfezi Limanlarına nazaran, mesafet ve ekonomik tasarrüf bakımından oranlamada su geçirmez bir üstünlüğe sahip olup, doğu-batı kara ulaşımını deniz ulaşımına nazaran açık arayla farklı ve üstün kılmakta.

Şehir ve Köy Nüfusu

Ülke Genel Nüfusuna Oranı 0.24 %
İl Genel Nüfusuna Oranı 5.9 %
Okuryazarlık Oranı 80.6 %
Kırsal Yerleşim Oranı 49 %
Ekonomik Katılım Oranı 39.4 %
İşsizlik Oranı 8.6 %

2016 yılında yapılan Genel Nüfus ve Mesken Sayımı sonucuna göre; Bölge Nüfusu 192603 kişidir ve Ülke Genel  Nüfusu’nun % 0.24’ünü ve Batı Azerbaycan İl Genel Nüfusu’nun % 5.9’unu oluşturmaktadır. Bu bölgede 54302 aile kütüğü bulunup, cinsiyet oranı 105’dir. Bu sayıdan 71586 kişi Şehir Nüfusu (27.35 %) ve 131353 kişi (73.64 %) Köy Nüfusuna kayıtlıdır. Aynı zamanda; aynı yıl yapılan sayım sonucuna göre; Okuryazarlık oranı % 80.6, Köy Yerleşim oranı % 49, Ekonomik Katılım Oranı % 39.4 ve İşsizlik Oranı % 8.6 olarak elde edilmiştir.

Tarih ve Kültür

Maku’nun en kadim binaları; Urartu ve Haldiler dönemine aittir. Sangar Köylerinde (Maku ve Bazargan arası), Çaybasar beldesindeki yayla köylerinden olan Çirkendi’de, Siyeh Çeşme’de Delik Daş ve Aras’da Şiddi, Poldaşt’ın yanında bulunan “Taştan Odalar”; ve başka taraftan da; Bastam kasabasında ve Bazargan çevresinde keşfedilen Çivi yazılı Taş Yazıtlar; Bastam Köyünde, Alman Arkeologların yaptığı kazılar ve keşfedilenler; Başka taraftan, İranlı ve yabancı Arkeologların çözdüğü çivi yazılı taş yazıtlar; ve Ermeni “Musa KHOREN”, Rus “B.B.Pyotrofski” gibi kadim ve yeni tarihçilerin yazıları, Maku kentinin ilk yerleşimcilerinin Urartu olduğunun ispatıdır. Urartuların büyük kenti olan “Rosa” ise, Bastam Kasaba’sının yakınlarında inşa edilmişti.

Kaleler

Kadim Gaban Kalesi

Bu Kale; Kapan Kale’si adıyla da tanınır ve 600 yıl önce, Teymuri’lerin dönemine aittir.

Dağlar

Geye Taş Başlık

Geye Taş Başlık, -40 derece eğimle, Maku kentinin eski yapısında bulunur ve 200 m yüksekliğiyle, 25 m yarıçapında eğimle, 250 m uzunluğunda olup, Brezilya ve Fransa Taş Başlıklarından sonra dünyanın 3. “Eğik Taş Başlığı” sayılmaktadır.

Kaleler

Kadim Gaban Kalesi

Bu Kale; Kapan Kale’si adıyla da tanınır ve 600 yıl önce, Teymuri’lerin dönemine aittir.

Dağlar

Geye Taş Başlık

Geye Taş Başlık, -40 derece eğimle, Maku kentinin eski yapısında bulunur ve 200 m yüksekliğiyle, 25 m yarıçapında eğimle, 250 m uzunluğunda olup, Brezilya ve Fransa Taş Başlıklarından sonra dünyanın 3. “Eğik Taş Başlığı” sayılmaktadır.

Stratejik Harita

Stratejik Harita

İş ve Meslek Alanları

Maku Serbest Bölgesinde yer alan; ülkenin en önemli Ticari ve Yolcu Kara Sınırı olan Bazargan ve Poldaşt sınır kapıları; ve aynı zamanda Doğu-Batı Koridoru üzerinde yer alıp, Çin’i demiryolu ve kara transit anayollarıyla Avrupa’ya bağlaması; Lojistik Sanayii ve Taşımacılığı, Maku Serbest Bölgesini en önemli iş ve meslek alanına dönüştürmüştür. İşbu bölge, Bölgesel ve Uluslararası ticaret akışında yıllık 100 Milyar Dolar hacminde Katma Değer oluşturacak etki ve potansiyele sahiptir.

Çin ve Avrupa arasında cereyan eden Ticarı alışveriş yolu üzerinde bulunması, Mal ve Ürün Transitinde zaman ve masrafın azalması, İhraç edilen Doğalgaz Boru Hattı’nın bölgeden geçişi ve dolayısıyla ucuz enerji kaynağına ulaşım kolaylığı, Kalifiye İş Gücü ve aynı zamanda Gümrük ve Vergi muafiyetlerinin uygulanması; Bölgeyi, Bölgesel ve Uluslararası Ticaret konusunda birincil bir konumda bulunmasına neden oluşturmuştur; Dünya Ürün Üretimi ve Temini zincirinde yer alması, özellikle İran ve Çin, 25 Yıllık İşlevsel Anlaşması potansiyelinden yararlanmasına yol açmış ve bu nedenle bölgeyi Ticari Yatırım veya Üretim çalışmalarının aktarılması açısından çekici konuma getirmiştir.

İnşaat aşamasında bulunan Tebriz-Kars Demiryolu yapımı ve aynı zamanda Maku Uluslararası Havalimanı, Serdar Soleymani Anayolu ve kurulmak üzere olan Maku Serbest Bölgesi Lojistik Yerleşim Alanı’nın bulunmasıyla, Bileşik Transport kapasitesini sağlama imkanı; Bölge’de yukarı sayıda faal olan Tır Konvoy sahipleri ile İç ve Uluslararası Taşımacılık Şirketleri, Maku Serbest Bölgesini, Lojistik, Üretim ve İhracat Hub’ına dönüştürecek yeteneği olan konuma konuçlandırmıştır.

Maku Serbest Bölgesinde; 420 milyon m³ kapasiteli, 10 adet Baraj’ın varlığı, Aras Irmağı’nın yanısıra bir çok akarsunun varlığı ve 98 bin Hektar ekilebilir arazi ve 32 bin Hektar basınçlı sulama sistemi ağı; Tarım faaliyetlerini genişletmek adına, bu bölgenin potansiyellerinden sayılır. Maku Serbest Bölgesinde; yıllık üretilen 260 bin Ton, Bahçe, Tarla, Hayvansal, Su ürünleri ve Doğal Bal ve aynı zamanda Maku Serbest Bölgesi Baraj Toprakları, Tarım-Sanayi Entegre Tesisleri, Sera İşletimi, geniş Hayvancılık-Sanayi Entegre Tesisleri ve ilgili alt sanayiine yatırım amaçlı tahsis edilmeye uygundur ve bu yönde; Çeşitli Gıda İşleme Endüstrisi ve Ambalajlama sanayiine yönelik geniş bir kapasiteye sahiptir ve üretim sirkülasyonunu tamamlama imkanı tanıyarak üretim artışı ve daha fazla iş olanağını bölgede yaratabilir. Başka bir yönden; Aras Irmağı kapasitesinden yararlanılarak Jumbo Karides ve diğer Su Ürünleri Üretim ve İhracatı açısından, ülkenin sahil kenti olmayan kentleri arasında, Su Ürünleri Üretimi bakımından birinciliği bölgeye kazandırmıştır.

Ülke serbest bölgeleri arasında, sadece Maku Serbest Bölgesinde, yüksek kapasiteli çeşitli Madenler ve 30 faal maden bulunmaktadır ve İMİDRO Kurumu’nca bölgenin genelinde 2 sahada yapılan keşif aramaları sonucunda; yatırıma elverişli geniş kapasiteli madenlerin varlığı yeni teknolojilerle tespit edilmiştir. Maku Serbest Bölgesinin önde gelen hedeflerinden ise; Hammadde satışını engellemek adına, Madeni Maddeleri işleme ve üretim zincirini tamamlama ve Manyezit, Silis, Bakır, Bazalt ve İnşaat Malzemeleri açısından olağanüstü süs ve cephe taşları kapasitesine sahip olup, Madencilik Sanayii için tüm destekleme işlemleri gerçekleştirilir.

Bölge genelinde ve 300 Hektarlık bir alanda 5 adet Sanayii Yerleşkesinin, 125’ten fazla faal birimiyle yer alması, ve 2 Sanayii Yerleşkesinin de 200 Hektarlık bir alanda kurulum aşamasında olması; Çin, Türkiye, Kanada ve Hindistan olan yatırımcıların yanısıra; Protez Diş, Kenar Bandı, Kağıt Petek, Yer ve Duvar Döşemeleri vb. kendine özgü ürünlerin üretimiyle, Sanayi ve Endüstriyel alanında bölgeyi başka bir iş ve meslek eksenine dönüşmüştür. Maku Serbest Bölgesi Kurumu, bilumum resmi işlemleri; Çeşitli Ruhsatları Düzenleme, en düşük bürokratik işlemlerle arazi tahsisini kolaylaştırarak; El Sanatları, Hayvancılık, Tekstil, Deri, Mobilya, Makiyaj ve Sağlık Ürünleri ve Demir Alaşımları Sanayiine yoğunlaşıp; İhracata yönelik üretim endüstrisini, iç pazarlara ve ithalatı azaltmaya yönelik, sanayii zincirlemesinin tamamlanması üstünlüklerine dayanarak, bölge için hedef belirlemiştir.

Maku Serbest Bölgesi, Ülkede değerli Turizm hedeflerinden biri olarak, yılda 2 milyon beş yüz binden fazla yolcu ve içle dış turistini, Türkiye ve Avrupa ülkelerinden ağırlamaktadır ve bu nedenle; dokunulmamış doğası, değişik Hava Durumları, çeşitli Turistik Cazibeler ve Tarihi Eserlerin varlığıyla; Konaklama Merkezleri, Ekoturizm Konaklama, Eğlence ve Dinlence Merkezleri (Zipline, Karting, Kayak, Telekabin vb.), Alışveriş Merkezleri (Sınır Pazarı ve Omid Alışveriş Merkezi) ve Mal’lar gibi Çok Amaçlı Kompleksler vb. benzersiz, Spor, Su ve Sahil Eğlenceleri, Sağlık Turizmi Merkezleri oluşturma kapasitesi yanısıra; aynı zamanda Halı ve Kilim Dokuma gibi El Sanatlarını geliştirme olanağına sahiptir.

Tek Bakışta Maku

Tek Bakışta Maku

İşbu sitenin tüm hakları, Maku Serbest Bölgesine aittir.

Giriş

پس از آنکه ارامنه به حکومت اورارتوها خاتمه دادند، بر متصرفات آنها مسلط شدند. طبیعی است که منطقه ماکو نیز ضمیمه حکومت ارمنستان گردید. آثار کلیساهای قدیمی مخصوصاً کلیسای طاطاوس و خرابه شهرهایی به نام آرتازیا، آرتز و آرشاکاوان )یا خاور زمین به قول اکراد طایفه ساکان( در ناحیه دامبات و آرماویر Armavir کنار رود ارس تسلط و نفوذ ارامنه را در این منطقه روشن می سازد. در سال ) 694 ه . ش( اسقف زاکاریا و پطرس برادرش حکومت سیاسی و مذهبی آرتاز را به دست آوردند. با صرف هزینه بسیار قلعه ماکو را که محل اقامت آنان بود، استحکام بخشیدند و راههای کاروان و پل هایی در مسیر راه ساختند و آن را به صورت راهی تجاری و سوق الجیشی در آورده که موقعیت ماکو و استحکامات تدافعی آن باعث تعجب بینندگان آن می شد.

شاهزادگان ارمنی آرتاز، بیش از یک صد سال با اتکا به استحکامات قلعه ماکو و مهارت در دفاع، کلیه حم ات مهاجمین به این منطقه را یکی پس از دیگری دفع کردند و حتی تیمور لنگ نیز نتوانست آنجا را تصرف کند.

اسقف زاکاریا نه تنها راههای اطراف ماکو را مرمت کرد بلکه چهار پل با طاقهای قوسی روی رودخانه ماکو )زنگبار( ساخت. بعد از تیمور، قره قویونلوها بر آذربایجان مسلط شدند. قرایوسف در سال 785 ه . ش ماکو را فتح کرد. همیشه در بین امرای قره قویونلوها منازعه بود تا اینکه شاه اس اعیل صفوی در چند جنگ، الوند میرزا و سلطان مراد میرزا بازماندگان سلسله آق قویونلو را مغلوب و سلسله مزبور را منقرض و سلسله مقتدر صفوی را تأسیس کرد. در زمان این پادشاه جوان بود که سلطان سلیم )سلطان عثمانی( پس از قتل شیعیان آسیای صغیر با لشکر جرار که مسلح به س اح آتشین بودند به قصد ت رف آذربایجان و برانداخن سلطنت شیعی مذهب صفوی وارد دشت چالدران شد. نرد چالدران با وجود فداکاریها و شجاعت شخص شاه اسمعیل و سرداران نامی او و سپاهیان قزلباش به نفع وی تمام نشد شاه اس اعیل همواره از این ماجرا دل شکسته بود و کسی خنده او را ندید.

بالاخره قلعه ماکو را بعد از مدتها طبق دستور دربار شاه عباس ثانی خراب کردند و کتیبه ای در این مورد در روی صخره نقش بست که با این بیت شروع می شود:

این قلعه که قلعه قبان بود — ضرب المثل جهانیان بود

حکومت ماکو در دوره زندیه و قاجاریه در دست ایل بیات بود. ایل بیات تیره ای از ایل قره قویونلو بود که مسکن اصلی آنان شرق آناتولی بود و در رکاب قره قویونلوها وارد ایران شدند.