Turizm Portalı

Kuşkusuz Hasır Dokuma en eski ve belki de en kadim el sanatlarındandır. Hasır; bitki lifleri ve genellikle Kamış Yaprağından elde edilen iplikleri el ve basit el aletleriyle yapılan dokumalardır ve bunun sonucunda çeşitli altlıklar, hasır sofra, çeşitli sepetler vb. üretilir. Elle yapılan Hasır Dokuma, ulaşılabilir hammadde türüne bağlı olarak, birbirinden farklılık gösterirler; Maku Serbest Bölgesindeyse Hasır üretimi için genellikle taze Kamış yapraklarından yararlanılır. Paravan Dokuma (Çiğ bafi: Hasır, Yün ipliklerle güçlendirilir); Hasır Dokuma dallarındandır ve farkı ise dokuma sırasında, bitkisel iplikler dışında boyanmış Yün İplikler de, desen oluşturma ve eski motifler için kullanılır. 25.12.2012 yılında 388 sayıyla; Poldaşt Aşkabad Köyündeki, Hasır Dokuma teknik ve yeteneği, Ulusal Manevi Miras listesinde kaydedildi.

Kilim; El Dokuması, Altlık ve Örtü çeşitlerinden ve Maku Serbest Bölgesi insanlarının el sanatlarındandır. Kilim, Halının basiti ve ilkeli sayılır ve dokumasında düğüm kullanılmaz ve buna Basit veya 2 Yüzlü Kilim adı verilir ve dokumasında Atkı Yerleştirme yöntemi kullanılır. Bu Kilimlerin kalınlığı diğer çeşitlerine nazaran daha az olup, Kilim’in her iki yüzündeki desenler de aynıdır ve nihayetinde her iki yüzünü de (Önlü- Arkalı) kullanmak mümkündür. Kilim, geleneksel olarak genellikle, yer döşemesi, duvar döşemesi veya yük taşıyan hayvanlara sırtlık örtüsü kullanımına sahipti; Ama günümüzde şehir evlerinde moderm döşeme unsuru olarak da satın alınıyor. Maku Serbest Bölgesi’ndeki köyler, en önemli Kilim Dokuma mekanlarıdır ve taşıdığı renkle desenlerinden ötürü önemli ve üstün özelliğe sahiptir.

Maku Serbest Bölgesi, kadim ve tarihi İran yurdunun bir bölümü olarak, eski zamanlardan beri çeşitli el sanatlarını barındırmaktadır. İşbu sanatlardan en önemlisi adına, bölgedeki El Halılarına değinmek mümkün ve kıdemini düşünürsek El Halıları arasında özel bir konuma sahiptir.

Otantik İran Nakış İşlemeleri’nden biri sayılır. Bu otantik işlemeler, ilk başlangıcında tamamen ince Altın ve Gümüş telleriyle işlenir, ama zamanla ve pahalanması ardından, artık suni ve imite malzemelerle yapılmaktadır. Eskiden bu tür dikiş, elbiseleri, yüksek salonların perdeleri, yatak başlığı örtüsü vb. süslemelerinde kullanılırdı; Ama günümüzde, masa örtüsü, yatak örtüsü, seccade, Kur’an cildi, mendil kutusu örtüsü ve tablo olarak işlenmektedir. Geleneksel Eklemeli Nakış-Desenlerinden; Donanma Nakışı, Pul-Payet İşleme, Kırkyama vb. saymak mümkün.

Değerli ve yarı değerli taşlara kesim yapıp yontma işlemi; Takılar, Süs Kaplar ve Süs Eşyasında kullanılmak üzere, El Sanatlarının başka bir dalıdır. Taşlar Ham olarak (bu yaşayan sanatın ustaları değimiyle) madenlerden elde edilip, öngörülmüş veya tasarlanmış boyutlarda kesim yapılır. Kesim işlemiyse, Elektrikli bir Kesim Makinasıyla gerçekleşir. Taşa istenilen biçim verildikten sonra polişlenir (parlatılır) ve yüzük, kolye, bilezik, küpe vb. takılarda kullanılır. Taşların iyileştirme etkileri üzerine araştırmalar yapıldığından, bu sanata olan rağbeti arttırmıştır.

Aslında çanak-çömlek, ilk insanların ilk sanat eseriydi ve doğal faktörleri kullanmada insanların bilgi ve becerilerinin ürünüdür; Hammadenin, Toprak, Su ve Ateş olduğunu düşünürsek, İnsanların yaşadığı ortamlarda bulması da kolaydı. Çanak-Çömlek yapımı, aslında herkesin yapabileceği bir iş olup, üretenin zevkini gösterme dışında, yapıldığı dönemin sosyal yaşam ve maddi-manevi  özelliklerini de bize göstermektedir.

Oymacılık, Ağaç üzerinde şekilleri oyma sanatıdır. Kimse kesin olarak bilememkte, ki Batı Azerbaycan Bölgesinde Oymacılık Sanatı tam ne zamandan beri oluşmuştur ve şimdiki evrimine hangi aşamaları geçipte ulaşmıştır; Ama belli olan tek konu, bölgedeki Tahta Oymacılığı, Tahta ve Ahşabı kullanma tarihinden ayrı değildir. Genellikle Oymacılar; yüzeyi pürüzsüz ve uygun olan çeşitli Ceviz, Armut, İğde, Dut, Gürgen ve Akçaağaç, iç alan süslemelerinde kullanılmakta ve asıl nedeni bu ağaç türleri ve dolayısıyla ahşaplarının bölgede bolca bulunmasıdır; en önemlisiyse Ceviz ağacından, yukarı kalite ve dayanıklılık (Testerelenme, Rendelenme ve Cilayla Perdahtlanabilme vb.) özelliğine sahip olmasından dolayı geniş olarak yararlanmadır. Bölgedeki Oymacılık Sanatı’nın en önemli ürünleriyse, Mobilya kolu ve arkalığı, Süs Tablolar vb. sayılır.

Ağaç üzerinde yapılan Kakma İşlemi; yanyana konan ağaç türleri üzerinde oluşturulan nakış, desen ve motiflere denmekte ve 2 çeşit arzeder; Kabartmalı ve Düz, Kakma Sanatı. Kabartmalı Kakama da, düşünülen şekil ve deseni ağaç yüzeyinin üzerine bırakırlar  ve ardından etrafını süslerler; Ama Düz Kakma Sanatındaysa; önce düşünülen deseni ahşabın üzerine yerleştirip, ardından deseni oyarlar ve nihayetinde oyukları renkli ahşap parçaları veya sedefle doldururlar. Kakma Sanatı Tabloları genellikle çeşitli, Farsça-Arapça Desenler, Hata-i Desenler, Şahname Konuları, Ünlü Ressamların Miniyatürleri vb. konulardan esinlenmiştir.

Enstrüman Yapımı, genellikle yapım ustalarının kendisi de Müzisyen olduklarından ve yaptıkları enstrümanı çalmayı bildiklerinden, eski zamanlardan beri bölgede yapılmaktadıır. Sanatçılar gennelikle bu enstrümanların hammaddesini, zaten bölgede bulunan Dut ve Ceviz ağaçlarından seçer ve tüm yapım aşamalarını kendi bildikleri metotlarla şahsen baştan sona üstlenirler. Yapım Ustasının enstrüman üzerinde uyguladığı süslemeler ise sanatçının yaratıcılığını gösterip, izleyenleri hayran etmektedir.

Maku Serbest Bölgesi, bölgede üretilen ve yetişen geniş Tıbbi bitkiler ve gıda temel madelleriyle sebzelere sahip olduğundan; kendine özgü yemek yelpazesine de sahiptir. Çeşitli Tıbbi Bitkilerle hazırlanan sıcak içeceklerden, çeşitli katı ve sıvı yemekler bölge insanının mutfak alışkanlıklarındandır. Ilıman iklim yüzlerce çeşit tıbbi bitkiler ve yenebilir doğal yiyeceklere ev sahipliği yaparak, tüm yerel yemeklerde kullanımlarına rastlamak mümkündür.

Kadim zamanlardan beri Yerel Oyunlar Kırsal bölgelerin ayrılmaz geleneklerinden olmuştur. Maku Serbest Bölgesinde ise, Yerel Oyunlar, ülkenin diğer bölgelerinden farklı isimlere sahip olmalarına rağmen, uygulanmaktaydı ve şimdiki dönemlerde ise unutmaya yüz tutanları da tekrar canlandırmaya çalışılmaktadır. Geyyiş Geyyiş, Hulu Geyde, Hastakin, Yedi Taş, Binicilik ve Atıcılık; Maku Serbest Bölgesine ait yerel oyunlardan sayılmaktadırlar.